آتشفشانها چطور عامل انقراضی گسترده شدند؟ - مجله صادق ویلا

دانشمندان عموماً عامل نابودی حیات در دوره تریاس تا ژوراسیک را انتشار گازها در طی فعالیت های آتشفشان های حوزه مرکزی و ماگمایی اقیانوس اطلس می دانند؛ محدوده بزرگ آتشفشانی که به طور هم زمان با دوره تریاس تا ژوراسیک آغاز به فوران کرد. بااین حال مطالعات زمین شناسی فرضیه انقراض بزرگ را با ابهاماتی روبرو می نماید. دانشمندان و به خصوص گروهی از دانشمندان دانشگاه ژنو، در پی این ابهام واردشده و برای کشف فعالیت های ماگمایی قدیمی تر به جست وجو پرداختند؛ این جستجوها باهدف اثبات تأثیر فعالیت های آتشفشانی در انقراض انبوه که در این دوره از تاریخ اتفاق افتاده است، انجام شد.

زمین شناسان محدوده بزرگی را در ناحیه مرکزی اقیانوس اطلس شناسایی نموده اند که پوشیده از سنگ های آتشفشانی بازالت است. این محدوده بزرگ کشف شده، میلیون ها کیلومترمربع از شمال تا جنوب آمریکا و از اروپا تا آفریقا را شامل می گردد. آن ها بعلاوه در جستجوهای خود حفره هایی عمودی کشف کردند که صدها کیلومتر وسعت و عمق فراوانی دارد. جاشوا دیویس، محقق دپارتمان علوم زمین از دانشکده علوم دانشگاه ژنو، بیان می نماید:

… بنابراین ما فرضیه ای را مطرح کردیم که این شکاف ها و نفوذها، قدیمی تر یا هم زمان با انقراض بزرگ در دوره تریاس تا ژوراسیک اتفاق افتاده اند و سپس این فرضیه را با روش های دقیق تخمین زمان، اثبات کردیم.

سنگ های بازالت کشف شده دارای مقادیر کمی مواد معدنی زیرکن هستند که در این مواد معدنی اورانیوم نیز وجود دارد. اورانیوم در طول زمان به تدریج و با نسبت خاصی که آن را نیم عمر می نامند، تجزیه می گردد. اورس شالتگر، پروفسور دپارتمان علوم زمین دانشگاه ژنو، می گوید:

با استفاده از مقدار گیری غلظت نسبی اورانیوم و مس، ما می توانیم قدمت بلوره ای شدن مواد معدنی درون یک سنگ را تا حدود 30 هزار سال تخمین بزنیم. روشی که برای آنالیز دقیق دوره زمانی 200 میلیون سال پیش بسیار باارزش است.

تنها 4 لابراتوار در دنیا قادر هستند که به مشخص دقیق عمر مواد معدنی بپردازند. زمین شناسان بعلاوه بسیار علاقه مندند عمر سنگ های بازالت بسیار قدیمی را که امکان دارد در حوضه رسوبی آمازون - که منبع عظیمی از زغال سنگ و نفت است - کشف گردد نیز به دست آورند. درواقع نتیجه این تخمین عمر منجر به تأیید نظریه ارتباط فعالیت های آتش فشانی با انقراض بزرگ در دوره تریاس تا ژوراسیک می گردد. فعالیتی که منجر به آزاد شدن انبوهی از گاز کربن دی اکسید حاصل از زغال سنگ و هیدروکربن ها و درنهایت تغییرات آب و هوایی شد تا 60 درصد از گونه هایی که در آن موقع زندگی می کردند منقرض شوند.