سنتاروس؛ از افسانه تا واقعیت - مجله صادق ویلا

از گذشته تا به امروز، اساطیر و افسانه ها نقش مهمی را در ادبیات و علوم مختلف دنیا نظیر علم نجوم ایفا می نمایند. در میان اساطیر یونانی، سنتاروس یکی از این اسطوره ها است که به عنوان یکی از معروف ترین موجودات افسانه ای به شمار می رود. این موجود افسانه ای، بدنی نیمه انسان و نیمه اسب دارد که می توان آن را در آسمان شب نیز رصد کرد.

ویل دورانت، نویسنده و مورخ شهیر آمریکایی، در کتاب تاریخ تمدن، سنتاروس (Centaurus)، را بر اساس دیدگاه تاریخی چنین تعریف می نماید: قنطورس یا سنتاروس نام یکی از اقوام یونان قدیم است که در کوهستان های اطراف کوهستان پلیون زندگی می کردند. هنر یونان آنان را به صورت نیم انسان و نیم اسب نشان می داد، این تصور یا به علت این بوده است که آن ها سرشتی توحش آمیز داشته اند یا از آن روی است که در سوارکاری مهارت بسیار داشته و سخت توانا بودند، به صورتی که اسب و سوار به صورت حیوانی واحد تصور می شدند..

اما سنتاروس تنها محدود به موجودی افسانه ای در ادبیات و اساطیر یونانی نمی گردد، چرا که یکی از درخشان ترین و بزرگترین صورت های فلکی در آسمان نیز با این نام شناخته می گردد.

به نقل از سی اسکای، قنطورس یا سنتاروس (Centaurus Constellation)، با مساحتی معادل 1060 درجه مربع، نهمین صورت فلکی بزرگ واقع در نیمکره جنوبی آسمان است. این صورت فلکی یکی از 48 صورت فلکی است که برای اولین بار به وسیله بطلمیوس، فیلسوف و اخترشناس یونانی قرن دوم، شناسایی شد.

قدمت سنتاروس که به شکل یک سنتور (centaur)، موجودی نیمه انسان و نیمه اسب از اساطیر یونان است، به دوران بابلیان باستان می رسد. بابلیان، سنتاروس را به عنوان مرد-گاومیش (Bison-man) می شناختند و آن را به صورت یک گاومیشِ چهار پا با سر یک مرد به تصویر می کشیدند.

درواقع، یونانیان باستان آن را به عنوان یک سنتور می شناختند، اما به طور دقیق معین نیست که نشان دهنده کدام سنتور است. ممکن است نشان دهنده Chiron باشد، موجودی که به طور تصادفی به وسیله هرکول زخمی شد و پس از مرگ او، هرکول با دادن جایگاهی در میان ستارگان، او را گرامی داشت. تصویر این صورت فلکی در آسمان تداعی نماینده موجودی است نیمه انسان و نیمه اسب، موجودی در حال قربانی کردن حیوانی که به شکل صورت فلکی گرگ (Lupus Constellation) نشان داده می گردد.

صورت فلکی سنتاروس یا قنطورس، شامل چندین ستاره درخشان است و ستاره آلفا سنتاروس (Alpha Centauri)، نزدیکترین ستاره به منظومه شمسی ما است. بعلاوه، دو ستاره از 10 ستاره پر نور آسمان به این صورت فلکی تعلق دارد. قنطورس، پنجمین کهکشان درخشان و یکی از نزدیک ترین کهکشان های رادیویی به منظومه شمسی است. این کهکشان، عدسی شکل یا مارپیچی است و خطوط گرد و غبار تاریک آن به راحتی در آسمان قابل مشاهده است.

درخشان ترین ستاره صورت فلکی سنتاروس، Rigel Kentaurus است که با نام آلفا سنتاروس نیز شناخته می گردد. این ستاره، با قدر0.01- سومین ستاره درخشان در آسمان شب و نزدیکترین منظومه ستاره ای به زمین است که تنها 4.37 سال نوری از زمین فاصله دارد.

دومین ستاره درخشان در این صورت فلکی، Hadar نامگذاری شده است. این ستاره با قدر 0.61، دهمین ستاره درخشان در آسمان و به شکل یک ستاره بزرگ آبی رنگ، نزدیک به 349 سال نوری از زمین فاصله دارد.

Menkent، سومین ستاره درخشان با قدر 2.06 شناخته می گردد. این ستاره بزرگ نارنجی رنگ، فاصله ای حدود 60 سال نوری از زمین دارد.

اگرچه سنتاروس فاقد اجرام مسیه (Messier objects) است، اما دارای اجرامی قابل توجه در اعماق آسمان است. برای مثال، Omega Centauri یک خوشه ستاره ای کروی بسیار بزرگ است که از بیش از 10 میلیون ستاره تشکیل شده و به عنوان درخشان ترین خوشه کروی شناخته می گردد. این خوشه ستاره ای با چشم غیر مسلح از زمین نیز قابل رویت است.

سیاره ای آبی (Blue Planetary)، که با نام The Southerner نیز شناخته می گردد، درخشان ترین سحابی سیاره ای در آسمان جنوبی است. علاوه بر این، NGC 4945 یک کهکشان مارپیچی در صورت فلکی سنتاروس است.

این سحابی سیاره ای و کهکشان مارپیچی به راحتی با یک تلسکوپ کوچک قابل مشاهده است. قنطورس شامل تعدادی کهکشان کم نور دیگر نیز است، اما این کهکشان ها را تنها با تلسکوپ های پیشرفته می توان رصد کرد.

منبع: ایسنا