پایکوبی مرگبار استراسبورگ: طاعون پایکوبی 1518 - مجله صادق ویلا

زمینه تاریخی و اجتماعی

استراسبورگ در اوایل قرن شانزدهم، شهری پررونق و مرکز تجاری مهمی در اروپا بود. با این حال، این دوره با چالش های متعددی همراه بود:

• قحطی و بیماری ها: در سال های منتهی به 1518، منطقه با قحطی های پی درپی روبرو شد که منجر به سوءتغذیه و ضعف عمومی مردم گشت. بعلاوه، شیوع بیماری هایی مانند طاعون سیاه (Black Plague) و سیفلیس (Syphilis) بر ترس و ناامیدی مردم اضافه نمود.
• تنش های مذهبی: با آغاز جنبش اصلاحات پروتستانی (Protestant Reformation) به رهبری مارتین لوتر (Martin Luther)، تنش های مذهبی در سراسر اروپا افزایش یافت. استراسبورگ نیز از این تنش ها مستثنی نبود و اختلافات بین کاتولیک ها و پروتستان ها به بی ثباتی اجتماعی دامن می زد.
• شرایط مالی: افزایش مالیات ها، کاهش تولیدات کشاورزی و نوسانات بازار، فشارهای مالی را بر مردم تحمیل می کرد. این عوامل، همراه با ترس از آینده، زمینه ساز بروز رفتارهای غیرمعمول در جامعه شد.

آغاز طاعون پایکوبی

در ژوئیه 1518، زنی به نام فراو تروفئا (Frau Troffea) به طور ناگهانی در خیابان های استراسبورگ آغاز به پایکوبییدن کرد. این پایکوبی بدون موسیقی و همراه با حرکات تند و بی وقفه بود. او ساعت ها بدون توقف پایکوبیید و حتی پس از خستگی شدید، قادر به متوقف کردن خود نبود. در روزهای بعد، تعداد بیشتری از مردم به او پیوستند و تا خاتمه هفته، حدود 30 نفر درگیر این رفتار شدند.

توسعه و پیامدها

با گذشت زمان، تعداد پایکوبیندگان به حدود 400 نفر رسید. این افراد روزها و شب ها بدون وقفه می پایکوبییدند و بسیاری از آن ها از خستگی مفرط، نارسایی قلبی (Heart Failure) یا سکته مغزی (Stroke) جان باختند. مقامات محلی که از درک این پدیده عاجز بودند، ابتدا تصور کردند که این مشکل ناشی از خون داغ است و تصمیم گرفتند با تشویق به پایکوبی بیشتر، آن را درمان نمایند. آن ها صحنه هایی برای پایکوبی برپا کردند و موسیقی دانانی را به خدمت گرفتند تا پایکوبیندگان را همراهی نمایند. اما این اقدامات تنها به وخامت اوضاع اضافه نمود و تعداد مبتلایان افزایش یافت.

نظریه های مطرح شده

پژوهشگران و مورخان در طول سال ها کوشش نموده اند تا دلایل این پدیده را شناسایی نمایند. بعضی از نظریه های مطرح شده عبارت اند از:

• مسمومیت با ارگوت (Ergot): ارگوت، قارچی است که روی غلاتی مانند چاودار رشد می نماید و حاوی ترکیباتی مشابه LSD است که می تواند توهم و اسپاسم های عضلانی ایجاد کند. بعضی معتقدند که مصرف نان آلوده به ارگوت می تواند عامل این رفتارها باشد. با این حال، این نظریه به علت عدم تطابق کامل علائم و گستردگی پدیده، مورد تردید قرار گرفته است.
• هیستری جمعی (Mass Hysteria): بعضی پژوهشگران، از جمله جان والر (John Waller)، بر این باورند که استرس های شدید ناشی از قحطی، بیماری و تنش های اجتماعی می تواند منجر به بروز هیستری جمعی گردد که در قالب پایکوبی بی وقفه ظاهر شده است. این نظریه با توجه به شرایط اجتماعی آن موقع، منطقی به نظر می رسد.
• باورهای مذهبی: در آن موقع، مردم به شدت به مقدسین و نیروهای ماورایی اعتقاد داشتند. بعضی معتقد بودند که این پایکوبی ها ناشی از نفرین سنت ویتوس (Saint Vitus) است و برای رهایی از آن باید به درگاه او دعا نمایند.

خاتمه طاعون پایکوبی

پس از چند هفته، مقامات محلی تصمیم گرفتند پایکوبیندگان را به زیارتگاه سنت ویتوس در کوه های ووسژ (Vosges Mountains) بفرستند. آن ها امیدوار بودند که با انجام مراسم مذهبی و دعا، این پدیده متوقف گردد. این اقدام مؤثر واقع شد و به تدریج پایکوبیندگان به حالت عادی بازگشتند.

مستندات و منابع مرتبط

این واقعه در منابع تاریخی متعددی ثبت شده است. کتاب A Time to Dance, a Time to Die نوشته جان والر به طور جامع به آنالیز این پدیده پرداخته است. بعلاوه، مقاله A forgotten plague: making sense of dancing mania در مجله The Lancet به تحلیل علمی این رویداد می پردازد.

تمثیل های انتزاعی

این حادثه را می توان به پایکوبیی میان زندگی و مرگ تشبیه کرد؛ گویی افرادی که درگیر آن بودند، میان آزادی و اسارت روانی گیر افتاده بودند. همانند شمعی که به سرعت در حال سوختن است، آن ها تا آخرین نفس می پایکوبییدند و شعله زندگی شان در میان هیاهوی مرموز خاموش می شد.