زندگینامه عبدالعظیم حسنی معروف به شاه عبدالعظیم - مجله صادق ویلا

خبرنگاران | سرویس مذهبی - شاه عبدالبزرگ با نام عبدالبزرگ حسنی از نوادگان امام حسن (ع) بوده که در دوران امام رضا (ع) و امام جواد (ع) حضور داشته است و در دوران امام علی نقی (ع) وفات می کند. کنیه وی ابوالقاسم و ابوالفتح است. حرم شاه عبدالبزرگ در شهر ری واقع شده و بنا بر روایات زیات شاه عبدالبزرگ ثوابی بسیار حتی برابر با زیارت مقبره امام حسین (ع) دارد.

زندگینامه حضرت عبدالبزرگ حسنی

عبدالبزرگ حسنی کیست؟

عبدالبزرگ بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی طالب در چهارم ربیع الثانی سال 173ق، در مدینه و همزمان با امامت امام موسی کاظم (ع) و حکومت هارون الرشید، متولد شد. پدر وی عبدالله بن علی قافه و مادرش دختر اسماعیل بن ابراهیم بوده که با نام هیفاء شناخته می شود. آشکار است که نسب عبدالبزرگ مشهور به شاه عبدالبزرگ به امام علی (ع) می رسد.

نیاکان این حضرت به ترتیب عبارتند از:

• عبدالله بن علی: پدر عبدالبزرگ، عبدالله نام داشت و مادرش، فاطمه دختر عقبة بن قیس بود.
• علی بن حسن: نام جد نخست عبدالبزرگ، علی و لقب او سدید است. وی در دوران عباسیان دستگیر و سپس در زندان درگذشت.
• حسن بن زید: جد دوم عبدالبزرگ، حسن نام داشت. وی تنها فرزند پسر زید بود که از بزرگان عصر خودش به شمار می رفت.
• زید بن حسن بن علی بن ابیطالب: جد سوم عبدالبزرگ، زید فرزند بزرگ حسن بن علی است که او را به بزرگواری، پرهیزکاری و نیکوکاری توصیف کرده اند.

همسر و فرزندان شاه عبدالبزرگ

عبدالبزرگ حسنی دو فرزند به نام های محمد و ام سلمه داشت که مادرشان و همسر عبدالبزرگ، خدیجه، دختر قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی (پسرعموی پدرش که در تجریش تهران به نام امامزاده قاسم مدفون است) و عموی شاه عبدالبزرگ بوده است.

زندگی در دوران بنی عباس

عبدالبزرگ در دوران حکومت بنی عباس و در زمانی که شیعیان به شدت سرکوب می شدند، می زیست و مدت زمان زیادی مورد تعقیب بود. این در حالی بود که در دوران زندگی در مدینه، بغداد و سامرا تقیه پیشه کرده و عقیده خود را آشکار نمی کرد با این حال باز هم متوکل و معتز او را از دشمنان خود می دانسته و مورد غضب قرار دادند.

مهاجرت به ایران

بنا بر روایات تاریخی عبدالبزرگ برای زیارت قبر امام رضا (ع) به خراسان آمده و سپس به قصد زیارت حمزه بن موسی به ری رفت و در همانجا سکنی گزید و مخفی شد. در برخی دیگر از روایات نیز آمده که عبدالبزرگ حسنی به امر امام هادی (ع) و برای حفظ جان و فرار از عباسیان به ری هجرت کرد.

شاه عبدالبزرگ در ری در خانه مردی شیعه ساکن شده و در سرداب به عبادت می پرداخت و مخفیانه به زیارت مقبره حمزه بن موسی بن جعفر می رفت. حضور او در ری کم کم به گوش شیعیان رسیده و نزد شیعیان ری محترم و محبوب شد.

وفات شاه عبدالبزرگ

در 15 شوال سال 252 ه.ق عبدالبزرگ در زمان امامت علی النقی (ع) و خلافت عباسیان رحلت فرمود. بنا بر یک روایت که نجاشی نقل می کند؛ عبدالبزرگ حسنی بیمار شده و از دنیا رفته است. اما بنا بر روایتی دیگر شاه عبدالبزرگ به شهادت رسیده و زنده به گور شده است که البته شواهد تاریخی موثقی در مورد آن وجود ندارد.

زیارتگاه شاه عبدالبزرگ

محدث نوری نقل می کند که یکی از شیعیان پس از دیدن پیامبر در خواب که از دفن شدن یکی از اولادش در باغ سیب عبدالجبار خبر می دهد، باغی را خریده و وقف دفن عبدالبزرگ حسنی و دیگر شیعیان می کند. از این رو به آرامگاه شاه عبدالبزرگ مسجد شجره یا مزار نزدیک به درخت نیز می گویند.

روایات بسیاری است مبنی بر اینکه زیارت حرم شاه عبدالبزرگ بسیار ثواب دارد. نقل است از شیخ صدوق که امام هادی (ع) فرمود: ثواب زیارت قبر عبدالبزرگ که نزد شماست مانند کسی است که قبر حسین بن علی(ع) را زیارت کرده است.

حرم شاه عبدالبزرگ در جنوب تهران و در شهر ری واقع شده و به عنوان آثار ملی ثبت شده است.

فضایل عبدالبزرگ حسنی

حضرت عبدالبزرگ به تقوا پیشگی و درستکاری معروف بود. محدث نوری از صاحب بن عباد نقل می کند که: عبدالبزرگ مردی پارسا، معروف به امانت، صداقت در گفتار، عالم به امور دین، قائل به توحید و عدل و دارای احادیث بسیار بود. همچنین علامه حلی از او به عنوان عالمی پرهیزکار یاد می کند.

عبدالبزرگ حسنی از نظر مقام علمی نیز در مرتبه بالایی بوده و نقل شده است که امام هادی (ع) به ابوحماد رازی فرمودند: چنانچه در امور دینی در (تشخیص) حلال و حرام، مسئله ای بر تو سخت شد، از عبدالبزرگ بن عبدالله حسنی سؤال کن و سلام مرا به او برسان.

همچنین در گفتگویی که میان امام هادی و شاه عبدالبزرگ اجرا شده و به حدیث عرض دین معروف است، امام هادی به عبدالبزرگ حسنی می فرماید: یا اباالقاسم! تو به حق ولی ما هستی... تو همان دینی را که پسندیده خداست، از ما گرفته ای... خداوند تو را با گفتار ثابت در دنیا و آخرت تثبیت کند.

آثار و نوشته ها

احادیث بسیاری از ایشان در متون روایی آمده است که از امام جواد (ع) و امام هادی (ع) روایت می کند. عده ای از بزرگان شیعه احادیثی را از عبدالبزرگ حسنی روایت کرده اند و شیخ صدوق، مجموعه روایات وی را با عنوان جامع اخبار عبدالبزرگ گردآوری کرده است. آثاری که از خود حضرت عبدالبزرگ حسنی مانده عبارتند از:

• خطب امیرالمؤمنین
• الیوم و اللیلة
• انتشار 179 حدیث با واسطه و بی واسطه از علی بن موسی الرضا، محمد تقی، علی النقی

حضرت عبدالبزرگ حسنی، شخصیتی بزرگ از نظر علمی و دینی بوده که به اندازه کافی شناخته نشده است و جا دارد که محققان علوم دینی و تاریخی بیشتر به ایشان پرداخته و فضایلش را به جوانان بشناسانند.