دستاورد ادبیات، تبدیل تیتر به محتواست، ادبیات دینی متعلق به اهل فضل است - مجله صادق ویلا

با ما همراه باشید و درباره وبلاگ تور کانادا بیشتر بدانید.

آقای تشکری ابتدا ولادت خجسته امام رضا(ع) را به شما تبریک می گوییم. شما به عنوان فردی که سال ها در حوزه ادبیات دینی و انقلاب به خصوص شخصیت حضرت رضا (ع) فعالیت داشته، در ابتدای صحبت بفرمایید که فعالیتتان به چه شکلی شروع شد؟

ماجرا از آن جایی شروع شد که من از حدود سال 1387 -که به عنوان نمایشنامه نویس، فیلمنامه نویس و کارگردان مشغول فعالیت بودم- هنوز نه جشنواره امام رضا بود و نه کسی در زمینه ادبیات رضوی کاری انجام داده بود. آن زمان من رمانی نوشتم به نام بارِ باران که توسط انتشارات نیستان چاپ شد. این کتاب سه دوره جایزه کتاب سال شهید غنی پور و سه دوره جایزه کتاب سال رضوی را دریافت کرد. بعد از آن حس کردم این بخش نادیده گرفته شده و فضای آن در ادبیات خالی است . ما تا پیش از این چیزی جز سرگذشت نامه هایی که اغلب همه می نویسند، چیزی برای ارائه نداشتیم. پس شروع به نوشتن رمان کردم و در ادامه رمان ولادت از سوی همین انتشارات نیستان عرضه شد.

اما این که چرا من خودم را وقف این کار کردم، برمی شود به این که از نظر من همه نویسنده ها باید چراغ روشنی برای مخاطبان خود داشته باشند. این چراغ گاهی ادبیات ترجمه یا ادبیات کودک است؛ اما من بشخصه دیدم فضایی که شأنیت امام رضا (ع) را در حوزه ادبیات به نمایش بگذارد، به شدت خالی ست؛ پس این جهت را انتخاب کردم.

دلیل علاقه شما به ادبیات رضوی چیست؟ آیا پیشنهادی برای شروع این جهت از طرف ناشر یا نهادی شد؟

قدم اول این جهت به سال های 1363 برمی شود؛ سال هایی که من فیلمنامه نویس، فیلم ساز، نمایش نامه نویس و کارگردان بودم و این چهار کار را با هم انجام می دادم. همان سال ها من به این مسئله فکر می کردم که چرا ما اثری را در سالن های حرم رضوی اجرا نمی کنیم؟ و همان سال نمایشنامه ای نوشتم و اجرای آن بازخورد بسیار مثبتی داشت.

در این دوران پدر و مادر من به یک بیماری مبتلا و سپس فوت شدند. تألمات روحی من در آن سال به حدی زیاد بود که می توان گفت در حرم ساکن شدم؛ در واقع در قالب زائر نبودم.

روزی یک مرد روستایی بسیار بلندقد وارد شد و دستش را روی کاشی های فیروزه ای مسجد گوهرشاد گذاشت و خطاب به امام رضا (ع) گفت: من که از این زن مغولی بدتر نیستم که خواستی این مسجد را برایت بسازد. اگر خواست تو نبود که نمی ساخت. اگر برای من شفاعت نکنی، من دیگر به خانه تو نخواهم آمد.

مرد رفت و واژه زن مغولی را در ذهن من به جای گذاشت. شش ماه من در همان حالت حزن و اندوه درباره گوهرشاد بیگم تحقیق کردم. انگار که این پیام یک دریچه رحمت بود تا بودن من در حرم هدفمند باشد.

رمان بار باران را فقط برای دل خودم نوشتم و با حضرت عهد کردم اگر به من کمک کنند تا از این حالت روحی نجات پیدا کنم، هیچ اثری را مگر برای ایشان ننویسم!

جایگاه خود را به عنوان پدیدآور ادبیات دینی و کسی که خویش را وقف کار در حوزه ادبیات رضوی کرده، چطور می بینید؟

تمام این سال هایی که کار کردم، کتاب هایم گواه این است که بر سر پیمانم ایستاده ام. اگر 42 رمان از من به همت ناشران مختلف به چاپ رسیده، از برکت همان پیمانی ست که یک آدم غمگین و تنها با امام خود بسته است. اگر امروز به عنوان خادم این حوزه شناخته می شوم، آرزویی ست که محقق شده است. همچنین خوشحالم که مخاطبان این نوع ادبیات نیز نویسنده خود را پیدا کرده اند و در حقیقت با خواندن آثار من، هم به ناشر و هم به نویسنده اعتماد دارند.

در کتاب های شما ادبیات، تاریخ و دین با هم گره خورده اند. کدام قسمت برای شما بیشتر حائز اهمیت است؟

ادبیات برای من در درجه اول اهمیت است. ادبیات نگاهش به تاریخ و دین است؛ اما آنچه که تولید می کند، داستان است. ما سرگذشت نمی نویسیم. از چیزی که خوانده ایم، داستان می آفرینیم؛ مثلا در کتاب موقف دعبل خزاعی شاعر شیعی، حاکم سمنگان بوده که می شنود امام رضا را به جبر به مرو برده اند. به خدمت امام می رود. شعر می خواند و صله می گیرد. این تنها یک تیتر است در تاریخ! صله دریافت یک شاعر از امام؛ ولی محتوا ندارد. آنچه که ادبیات به مردم می دهد آن است که تیتر را به محتوا تبدیل می کند.

اثر مورد علاقه شما -فارغ از اینکه همه آثارتان یقینا برای شما باارزش هستند- کدام است؟

رمان مورد علاقه من همان بار باران است که آن را خالصانه و بدون هیچ چشمداشت یا پیشنهاد ناشری نوشتم. کتابی که بعد از انتشار توسط انتشارات نیستان بعنوان یک اثر جدید و نو تحولی بزرگ ایجاد کرد و برای همه جالب و جذاب بود. از نظر خودم خالصانه ترین اثر و از نگاه مخاطب قوی ترین بوده است.

نظر شما راجع به جشنواره ادبیات رضوی چیست؟ آیا توانسته به یک جریان ادبی تبدیل شود؟ آیا خروجی ای داشته است؟

به نظر من باید در حوزه های مختلف به این مسئله نگاه کرد. در حوزه کتاب سال رضوی به یک برند تبدیل شده که هر دو سال یک بار توسط یک نهاد تخصصی به نام کتابخانه های آستان قدس رضوی فعالیت می کند؛ اما اگر این تخصص را به حوزه های دیگر هم بدهیم می توانیم بگوییم برآیند آن به چه صورت بوده است.

ولی واقعیت این است که مثلا ما جشنواره داستان نویسی کبوتر حرم را در سمنان برگزار می کنیم. خروجی چه بوده؟ کتابی از برگزیدگان جشنواره داستان نویسی منتشر می کنند که برای خودشان هم می فرستند.

اغلب، نویسندگان تازه کارند و جای نویسندگان حرفه ای اغلب خالی است . این اتفاق در نمایشنامه نویسی قزوین هم می افتد. انگار فقط قرار است در این دهه شوری برپا شود؛ و جوانان با علاقمندی های متفاوت در آن شرکت کنند؛ لکن به عنوان یک جشنواره -که نام ملی را یدک می کشد- به یک جریان ادبی تبدیل نشده است. اصلا دنبال این نیستند که خروجی ملی داشته باشد؛ جز کتاب سال رضوی که قبلا عرض کردم؛ و موضوعش اساساً متفاوت است؛ چون نهاد کتابخانه های عمومی برگزار می کند.

استقبال از کتاب های حوزه ادبیات دینی و انقلاب را در بین جوانان و رسانه ها چگونه می بینید؟

اگر بخواهیم به شکل کمیتی نگاه کنیم؛ مثلا یک کتاب که اصطلاحا کتاب زرد نامیده می شود به چاپ دهم حتی رسیده است. این ها دیده می شوند؛ چون پایگاه رسانه ای دارند و رسانه ها برای آن ها تبلیغ می کنند. اغلب حتی در نشست هایی در کافه ها کتاب معرفی می شود. گاهی نویسنده از توانایی مالی برخوردار است و می تواند پایگاه خبری خود را شارژ کند و در مقابل، تبلیغات بگیرد. اما برای کتاب های حوزه ادبیات دینی این اتفاق نمی افتد. نه این که این کتاب ها دیده یا خوانده نشوند؛ زیرا در مقایسه با تیراژهای محدود و اندک 100تایی کتاب های زرد از تیراژهای هزار و یا حتی دوهزارتایی برخوردارند. این کتاب ها به فروش می رسند و توسط خواننده هایی از تمام رده های سنی خوانده می شوند. مخاطبی که اهل زیارت است و سعادت این گونه ارتباطات و آشنایی با این حوزه را دارد کتاب مناسب خود را پیدا می کند. این کتاب ها متعلق به کافه ها هم نیستند. ادبیات دینی متعلق به خردمندان و اهل فضل است. اما نکته بسیار مهم آن است که در این سوی میدان کتاب های ما بسیار غریب هستند و به نوعی خاموشی رسانه ای دارند. کتاب های من و دیگر دوستان فعال در این حوزه بازتاب رسانه ای ندارند و اغلب گفت وگوی خاصی بین ما و رسانه شکل نمی گیرد که اگر این اتفاق می افتاد، یقینا این کتاب ها بیشتر در معرض شناخت مردم قرار می گرفت.