مرتد Heretic؛ فیلمی متفاوت در پذیرش و تعامل با هوش مصنوعی - مجله صادق ویلا

هنرپیشه ها و نقش های آن ها

هیو گِرنت در این فیلم، شخصیت آقای رید را ایفا می نماید؛ یک بریتانیایی مبادی آداب و کنجکاو که به گونه ای شیطانی، خردمند و مرموز به تصویر کشیده شده است. رید، در خانه ای دورافتاده و به طرز عجیب و غریبی بزرگ زندگی می نماید و به ظاهر علاقه مند به گفت وگو درباره مسائل دینی است. کلوئی ایست (Chloe East) و سوفی تاچر (Sophie Thatcher) نیز به ترتیب در نقش های خواهر پاکستون و خواهر بارنز ظاهر می شوند. این دو زن جوان، اعضای کلیسای عیسی مسیح قدیسان آخرالزمان هستند و برای بحث درباره ایمان و معنویت به خانه رید دعوت می شوند.

در اولین صحنه ها، پاکستون و بارنز به ظاهر ساده و بی تجربه معرفی می شوند؛ اما تعامل آن ها با شخصیت پیچیده و کنایه آمیز رید به تدریج به کشمکشی تاریک تبدیل می گردد. رید با استفاده از چهره ای مهربان و مهمان نواز از آنان استقبال می نماید و حتی با پیشنهادی غیرمنتظره، آن ها را برای صرف پای بلوبری به داخل خانه دعوت می نماید. ولی در ادامه، این مهمان نوازی به تدریج به حالتی تهدیدآمیز تبدیل می گردد. با طرح سوالات فلسفی درباره باورها، رید به تدریج نشان می دهد که نیت واقعی او چیزی جز مهربانی است و ذهنش به سمت افکار و بحث های تیره تری کشیده می گردد.

داستان فیلم

مرتد داستان مواجهه دو مبلّغ مذهبی را با مردی مکار و دسیسه گر روایت می نماید. آقای رید که به ظاهر به مسائل دینی علاقه مند است، در پس چهره ای مهربان و دانشمندانه، ویژگی های شیطانی و تاریک خود را پنهان می نماید. دو زن جوان، خواهر پاکستون و خواهر بارنز، با انگیزه ای ساده و ایمانی پاک به ملاقات او می روند و با کمال میل دعوت او را برای صرف غذا و مصاحبه می پذیرند. اما، رفتارهای آقای رید رفته رفته بیشتر به خبیثی و خطرناکی نزدیک می گردد. او با سوالات و بحث های مبهم درباره دین و ایمان، آن ها را به طرز ماهرانه ای وارد دنیایی از ترس و اضطراب می نماید.

این گفت وگوها که ابتدا با آرامش شروع شده اند، به تدریج به فضایی هراس آور تبدیل می شوند. رید با چشمانی پوشیده و نگاهی تیز به آن ها می نگرد و از باورهای شان پرس وجو می نماید. او به طور کنایه آمیز از آن ها می پرسد آیا همچنان به وجود همسرش که در اتاق دیگری است، باور دارند. این چالش ها و تضادها، محور اصلی فیلم را تشکیل داده و درامی روانشناختی و فلسفی درباره ایمان و بقا در جهانی پر از تناقضات ایجاد می نمایند.

پیغام ضد هوش مصنوعی و ارزش های انسانی در هنر

فیلم مرتد نه تنها به موضوعات فلسفی و مذهبی پرداخته، بلکه به مسئله ای مدرن نیز توجه نموده است؛ جایگاه و نقش هوش مصنوعی در دنیای هنر و خلاقیت. کارگردانان این فیلم با حذف کامل هوش مصنوعی از فرآیند فراوری، سعی در انتقال پیغامی خاص داشته اند. آن ها در مصاحبه ای با مجله ورایتی اعلام نموده اند که هرچند بینندگان در ابتدا ممکن است متوجه عدم استفاده از هوش مصنوعی نشوند، اما درج این پیغام در خاتمه فیلم به شکلی کاملاً آشکار، به منظور برانگیختن بحث های اجتماعی درباره خطرات و چالش های فناوری در هنر و فرهنگ بوده است.

وودز بیان نموده که استفاده از الگوریتم های هوش مصنوعی که داده های صوتی، تصویری و متنی را بدون اجازه خالقان اصلی بازفراوری می نمایند، خطری جدی برای خلاقیت انسانی و اصالت آثار هنری است. آن ها معتقدند که توسعه استفاده از هوش مصنوعی می تواند مرزهای خلاقیت را محو کند و هنر را به صنعتی خالی از ارزش های اصیل تبدیل کند. این دیدگاه به خصوص در صنایعی مانند هالیوود، که اغلب به دلایل تجاری و سودآوری در پی کاهش هزینه ها هستند، اهمیت ویژه ای دارد.

فضای فیلم؛ تلفیق شرارت و طنز تلخ

این فیلم با تکیه بر سبک و اجرای خاص گِرنت، فضای پیچیده ای از شرارت و طنز تلخ ایجاد نموده است. گرنت که به طور معمول با بازی در نقش های کمدی شناخته می گردد، در مرتد شخصیتی با لحن و رفتارهای غیرقابل پیش بینی ایفا می نماید. گاهی با لبخندی شیطنت آمیز و گاهی با چهره ای پر از جدیت، او توانسته تضاد و ترس نهفته در شخصیت رید را به تصویر بکشد. این فضاسازی، از نکات برجسته فیلم است که به یاری طراحی صحنه و موسیقی متن، به اثری ماندگار و خاص تبدیل شده است.

پیشروی هوش مصنوعی در هالیوود و نگرانی های هنرمندان

در حال حاضر، استفاده از هوش مصنوعی در هالیوود به سرعت در حال توسعه است. یکی از نمونه های برجسته، صحنه های ابتدایی سریال تهاجم مخفی (Secret Invasion) از مارول است که تماماً به وسیله هوش مصنوعی فراوری شده است. این روند باعث نگرانی بسیاری از هنرمندان شده که معتقدند استفاده از هوش مصنوعی در فراوری آثار هنری، اصالت و کیفیت آن ها را تحت الشعاع قرار می دهد و مرزهای خلاقیت انسانی را محو می نماید. یکی از نقدها اساسی این است که سیستم های هوش مصنوعی، داده های متنی، صوتی و تصویری را بدون اجازه از خالقان اصلی جمع آوری و بازفراوری می نمایند که این موضوع منجر به طرح دعاوی حقوقی متعددی شده است. با این حال، به نظر می رسد جعبه پاندورای فناوری باز شده و بستن آن ممکن نیست.

از این رو، هنرمندان و فیلمسازان با نفی و رد استفاده از هوش مصنوعی فراوریی، همچون آنچه در مرتد دیده می گردد، کوشش می نمایند تا بر اهمیت مشارکت انسانی در هنر تأکید نمایند. امید است که چنین رویکردی به جای استثنا، به قاعده ای برای صنعت هنر و سینما تبدیل گردد.