10 فیلم کارآگاهی که باید در تعطیلات عید ببینید - مجله صادق ویلا

تعقیب سرنخ ها، بررسی شواهد، بازپرسی ها، تعقیب مجرم ها و گاهی اوقات صحنه های اکشن می توانند به این آثار راه پیدا کنند. برخی از فیلم های کارآگاهی را بیشتر می توان به عنوان یک اثر جنایی یا گنگستری ارزیابی کرد و برخی دیگر آثاری معمایی هستند که در آن ها تعلیق و رمزوارگی حرف اول را می زنند.

در ادامه به 10 اثر شاخص کارآگاهی می پردازیم که بد نیست در تعطیلات پیش رو به تماشای آن ها بپردازید:

1- بی خوابی (Insomnia)

احتمالا یکی از ویژگی های مرکزی فیلم سینمایی بی خوابی اثر کریستوفر نولان شخصیت پردازی کارآگاه فیلم یعنی کارآگاه ویل درومر باشد. مردی که از هیچ زاویه ای یک قهرمان بی عیب و ایراد نیست حتی اگر با اعمال خاتمهی اش به نوعی رستگاری دست یابد.

ابهام اخلاقی در ساخت شخصیت اصلی در فیلم بی خوابی در کنار روایت گیرا از جنایت کاری هوشمند که به سختی دم به تله می دهد در کنار بازی های درگیرکننده آل پاچینو و رابین ویلیامز از بی خوابی فیلمی ساخته که شایسته قراردریافت در لیست فیلم های باکیفیت کارآگاهی است.

بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که بی خوابی براساس فیلمی نروژی به همین نام ساخته شد. فیلم نروژی محصول سال 1997 بود و در سال 2002 توسط نولان بازسازی شد.

فیلم سینمایی بی خوابی داستان دو کارآگاه پلیس را روایت می کند که در منطقه ای از آلاسکا (در شش ماه از سال که همیشه روز است) در جست وجوی یک قاتل اند. در ادامه وقایعی رخ می دهد که یکی از کارآگاهان را در شرایط بسیار پیچیده روانی قرار می دهد و جست وجوی قاتل را هم دشوارتر از قبل می کند.

2- زودیاک (Zodiac)

زودیاک براساس یک کتاب جنایی به همین نام نوشته رابرت گری اسمیت ساخته شده است و پفراینده یک قاتل زنجیره ای تحت نام زودیاک قاتل که بین سال های 1960 تا اوایل 1970 دست به قتل های سریالی می زد را بررسی می کند.

دیوید فینچر با ساخت زودیاک از دید بسکمک از کارشناسان سینمایی یکی از آثار تحسین برانگیزش را ارائه داد. گرچه خاتمه بندی زودیاک ممکن است برای برخی از مخاطبان خوشایند نباشد با وجود این فیلم در تمام بخش های خود هنوز درگیرکننده باقی می ماند.

در خط روایی فیلم داستان قتل ها هم از زاویه دید یک کارتونیست و هم از طریق تلاش های کاراگاهان پلیس دنبال می شود.در نهایت فیلم هم همچون واقعیت با ابهامات بسکمک همراه است و به نظر می رسد در فرایند ساخت زودیاک واقع گرایی بر ساخت یک درام معمول ارجح بوده است.

زودیاک فیلمی است نسبتا طولانی با داستانی پرپیچ و خم از تعقیب طولانی و ماراتن گونه یک جنایتکار با جزییات فراوان جنایی و قضایی.

3- محرمانه لس آنجلس (L.A. Confidential)

در دهه 1950 که در لس آنجلس فساد و جنایت در حال گسترش است سه کارآگاه از دپارتمان پلیس لس آنجلس (یکی کاملا محتاط، یکی خشن و دیگری سست) که هر کدام روش خود را در ایجاد عدالت دارد روی مجموعه قتل هایی کار می کنند. داستان فیلم از دیدگاه سه پلیس به جرایم سازمان یافته مرتبط با مواد مخدر، فحشا و سیاست ارتباط می یابد.

فیلم سینمایی محرمانه لس آنجلس به کارگردانی کرتیس هنسن بر اساس رمانی به همین نام نوشته جیمز الروی ساخته شده است. این اثر نئونوآر و جنایی جایزه اسکار بهترین فیلم نامه اقتباسی را در سال 1997 از آن خود کرد.

در محرمانه لس آنجلس بازیگرانی چون گای پیرس، راسل کرو، کوین اسپیسی، کیم بیسینگر و دنی دویتو به ایفای نقش می پردازند و در مجموع شاهد اثری پربازیگر هستیم.

این اثر سینمایی به شکل قابل توجهی مورد تحسین منتقدین و همچنین تماشاگران قرار گرفته است و در هفته های اول اکران پیروزیت تجاری خود را تثبیت کرد. محرمانه لس آنجلس از آن دست فیلم های کارآگاهی است که نه لزوما از زاویه دید یک کارآگاه یا یک قهرمان بلکه از دیدگاه چندین نیروی پلیس داستان را پیش می برد و غافلگیری های تکان دهنده ای را در بخش های خاتمهی تدارک می بیند.

4- محله چینی ها (چاینا تاون)

محله چینی ها یک نئونوار مشهور، یک فیلم کارآگاهی مطرح و اثری شاخص در تاریخ سینما است. فیلمی به کارگردانی رومن پولانسکی فیلم ساز برجسته لهستانی و با بازی به یادماندنی جک نیکلسون و فی داناوی.

محله چینی ها درامی است هم زمان دارای ویژگی های روانشناختی، ویژگی های اثری اسرارآمیز، مختصات یک فیلم کارآگاهی و کیفیت هنری فیلمی که یک کارگردان لهستانی همچون پولانسکی را به عنوان کارگردان دارد.

در محله چینی ها جیک گیتس با بازی جک نیکلسون، یک کارآگاه خصوصی است که به نظر باهوش و حرفه ای می رسد. اوضاع بد نیست تا اینکه زنی تحت نام خانوم مالوری که می گوید هزینه بالای استخدام گیتس اصلا برایش مهم نیست، او را برای تحت نظر دریافت شوهرش استخدام می کند. گیتس با بی میلی می پذیرد اما از همان لحظه به بعد بدون آنکه بداند وارد هزارتویی شده که در ادامه فیلم تماشاگران و او را هر لحظه بیش از پیش گیج می کند. فیلم در کنار خط روایی پرکشش و پرتعلیق، نوعی رمزآلودگی خاص و ویژه دارد که هرگز تا لحظه نهایی فیلم هم آن را افشا و رمزگشایی نمی کند.

5- هفت (Seven)

فیلم سینمایی هفت ساخته دیوید فینچر که چهره های نام آشنایی چون برد پیت، مورگان فریمن و کوین اسپیسی را به خدمت گرفته روایتگر داستان دو کاراگاه بخش جنایی است که یک قاتل سریالی عجیب و مرموز را دنبال می کنند. این فیلم کارآگاهی هم از نظر تجاری و هم از نگاه منتقدان به عنوان اثری پیروز ارزیابی شد. این اثر سینمایی تقریبا ده برابر بودجه اش فروخت و در عین حال به دلیل خط روایی، حال و هوای تیره و تار کلی و تدوین مورد توجه قرار گرفت.

این ساخته دیوید فینچر نه صرفا به دلیل بازی های احساسات برانگیز بلکه از زاویه دید کلی تر به دلیل نمایش پتانسیل هلی دیوید فینچر در کارنامه کاری او اهمیت یافت. فیلم همچنین از جمله آثار بسیار تاثیرگذار ژانر جنایی در سینمای معاصر امریکاست. در میان 10 فیلم این فهرست دو فیلم از فینچر قرار گرفته که می توان ادعا کرد هر دو از این نظر شباهت دارند که قاتل های سریالی مرموز و زیرکی را به سینما معرفی می کنند.

6- شاهین مالت (The Maltese Falcon)

احتمالا هیچ لیستی از فیلم های کارآگاهی کامل نخواهد بود مگر آنکه فیلمی هم در میان لیست قرار گیرد که همفری بوگارت در آن در قامت یک کارآگاه به ایفای نقش پرداخته باشد و خب چه فیلمی بهتر از شاهین مالت برای نمایش کیفیت بوگارت؟

شاهین مالت براساس یک رمان کارآگاهی نوشته دشیل همت ساخته شد. در حالی که داستان در سال 1930 منتشر شد، اقتباس سینمایی از این اثر در سال 1941 توسط جان هیوستن رخ داد. در شاهین مالت یک کارآگاه خصوصی با بازی همفری بوگارت با سه مجرم عجیب سر و کار دارد که به دنبال تصاحب یک مجسمه اند. برخی معتقدند شاهین مالت و شخصیت بوگارت را باید به نوعی سرچشمه بسکمک از فیلم های نوآر و در عین حال آثاری در نظر گرفت که در آن ها کارآگاه خصوصی نقش مرکزی دارد.

از هر زاویه که شاهین مالت را بررسی کنیم با فیلمی بزرگ طرفیم که دیدن آن واجب است. اگر به فیلم کارآگاهی علاقه دارید، اگر عاشق فیلم های نوار هستید و اگر به فیلم های جنایی علاقه مندید به هر حال نباید دیدن شاهین مالت را از دست بدهید.

7- فارگو (Fargo)

داستان کلی فیلم از این قرار است: افسر پلیس محلی مارج گاندرسون با بازی فرانسیس مک دورمند بررسی پفراینده چند قتل را برعهده می گیرد که در شهر فارگوی داکوتای شمالی رخ داده اند.

فارگو از چند زاویه اهمیت دارد و به اثری شاخص تبدیل شده است. از طرفی یکی از بهترین فیلم های برادران کوئن است که یکی از بهترین بازی های مک دورمند را هم به همراه دارد؛ از سوی دیگر ترکیب منحصر به فردی از ژانرها و فضاها است؛ یک کمدی سیاه، یک اثر جنایی و یک فیلم کارآگاهی، نوعی فیلم نوار که به جای فضاسازی پرکنتراست سیاه و سفید شهرهایی چون لس آنجلس در فضای سرد و برفی و یک سره سفید داکوتا در جریان است.

فارگو دو جایزه اسکار بهترین فیلم نامه غیراقتباسی و جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن را تصاحب کرد و سال ها بعد شاهد ساخت یک مجموعه تلویزیونی نیز بر اساس این اثر سینمایی بودیم.

8- خاطرات قتل (Memories of Murder)

فیلم سینمایی خاطرات قتل به کارگردانی و نویسندگی بونگ جون هو اثری است محصول کره جنوبی که در سال 2003 ساخته شد. پیش تر در سال 2000 بونگ جون هو اولین اثر سینمایی خود را به نام سگ هایی که پارس می کنند هرگز گاز نمی گیرند ساخت اما خاطرات قتل، بونگ جون هو را به شهرت بیشتر رساند.

خاطرات قتل بر اساس داستان های واقعی ساخته شده و روایتگر اولین قتل های سریالی در طول سال های 1986 تا 1991 است که در شهر هواسئونگ در کره جنوبی اتفاق می افتند. در پاییز 1986 میلادی جسد زنی در مزرعه ای خارج از شهر هواسئونگ کشف می شود. پارک دوو (با بازی سونگ کانگ هو) کاراگاه محلی به همراه تیم ضعیف و بدون مهارتی که دارد مسئول رسیدگی به این پفراینده می شود تا زمانی که کاراگاه جوان و کاربلدی به نام سئو تائون (با بازی کیم سانگ کیونگ) از سئول برای کشف واقعیت به کمک پارک می آید.

فیلم خاطرات قتل مورد تحسین منتقدین و کارگردان های متفاوتی از جمله کارگردان مشهور امریکایی کوئنتین تارانتینو قرار گرفت. اثری که ترکیبی فوق العاده از یک فیلم کارآگاهی و یک کمدی سیاه بود. خاطرات قتل به عنوان یکی از مشهورترین آثار سینمای کره جنوبی شناخته می شد اما مدتی بعد بونگ جون هو با ساخت فیلم سینمایی انگل (Parasite) لقب مشهورترین و تحسین شده ترین فیلم کره ای را به اثر جدیدش اختصاص داد.

9- هری کثیف (Dirty Harry)

فیلم سینمایی هری کثیف به کارگردانی دان سیگل و با بازی کلینت ایستوود یک فیلم کارآگاهی شاخص در میان آثار این حوزه در دهه 1970 میلادی است. این اثر سینمایی تاثیر مشهودی بر بسکمک از فیلم های سینمایی پس از خود داشت و اساسا نقش زیادی در ساخت مفهوم پلیس سرسختی که به شیوه خود عدالت را اجرا می کند داشت.

هری کثیف داستان افسر پلیسی به نام هری کالاهان را روایت می کند که به دنبال یک قاتل خطرناک و روان پریش است که به چنگ قانون نمی افتد. هری کثیف یک پیروزیت جدی تجاری و هنری در زمان اکران بود و در نهایت با چهار اثر دیگر که در سال های بعد ساخته شد شروع مجموعه فیلم های هری کثیف بود که تا خاتمه دهه هشتاد ادامه یافتند.

بازی تاثیرگذار ایستوود در نقش کارآگاهی سرسخت با شیوه هایی انتقادبرانگیز که ممکن است برای یک پلیس قابل قبول نباشد در کنار خط روایی هیجان انگیز فیلم در نهایت اثری ماندگار را در تاریخ فیلم های کارآگاهی رقم زد.

10- مخمصه (Heat)

دور از واقعیت نیست اگر بگوییم که هیچ کس به خوبی مایکل مان بازی دزد و پلیس را نمی شناسد. او در فیلم سینمایی مخمصه که در سال 1995 میلادی کارگردانی کرد آل پاچینو و رابرت دنیرو را روبروی هم قرار داد. یک ترکیب منحصر به فرد از کارآگاهی آشفته حال در عرصه های مختلف زندگی شخصی و روابط بین فردی، عصبی با شخصیتی خاکستری و نه چندان تحسین برانگیز روبروی یک جنایتکار باهوش و بااصول که بسیار سمپاتی برانگیز است.

نیل مک کالی (با بازی رابرت دنیرو) همراه با دستیارانش در آخرین سرقت مسلحانه خود از یک بانک توسط پلیس غافلگیر می شوند و یکی از اعضای گروه مک کالی توسط وینگرو (با بازی کوین گیج) کشته می شود. مک کالی تصمیم می گیرد وینگرو را به قتل برساند اما با دخالت پلیس نمی تواند این کار را انجام دهد. کاراگاه وینست هانا پلیس دایره جنایی (با بازی آل پاچینو) مامور رسیدگی به این پفراینده است.

از صحنه های بسیار تاثیرگذار فیلم صحنه ای است که هانا مک کالی را به یک کافه دعوت می کند. این اولین باری است که دنیرو و پاچینو رودرروی هم قرار می گیرند. گرچه این صحنه تنها چند دقیقه طول می کشد اما یکی بهترین نمونه های رودررویی کارآگاه و شخصیت بزهکار در درام های جنایی است.

مخمصه را می توان بهترین فیلم مایکل مان و یکی از ماندگارترین فیلم های سینمای جنایی به حساب آورد اما در نظر دریافت آن به عنوان یک فیلم کارآگاهی از زاویه شخصیت ویژه ای است که پلیس فیلم یعنی آل پاچینو به نمایش می گذارد. پاچینو این بار هم شخصیت یک قهرمان را ندارد و پلیسی است که احتمالا در کار و زندگی شخصی نسبت به شخصیت تبهکار بهم ریختگی و آشفتگی بیشتری دارد. همین موضوع تضاد معمول و همیشگی میان دزد و پلیس را به سطحی دیگر تغییر می دهد و مواجهه میان این دو شخصیت را حتی جذاب تر از قبل می کند.